حواله سوئیفت (SWIFT) چیست؟

حواله سوئیفت چیست؟

واژه "سوئیفت" (SWIFT) مخفف عبارت Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication است که به معنی "انجمن ارتباطات مالی بین‌بانکی جهانی" می‌باشد. به زبان ساده، سوئیفت یک شبکه ارتباطی امن بین بانک‌های عضو در سراسر جهان است که امکان ارسال و دریافت دستورهای پرداخت را به صورت الکترونیکی فراهم می‌کند. حواله سوئیفت به انتقال پولی گفته می‌شود که از طریق این شبکه انجام گیرد؛ یعنی بانک ارسال‌کننده با استفاده از سیستم سوئیفت، پیام حاوی اطلاعات پرداخت را به بانک گیرنده (در کشور دیگر) مخابره می‌کند و بر اساس آن مبلغ مورد نظر به حساب مقصد واریز می‌شود.

هر بانک عضو سوئیفت دارای یک شناسه منحصر به فرد به نام کد سوئیفت (یا BIC) است که متشکل از ترکیبی از حروف و اعداد می‌باشد. هنگام انجام حواله سوئیفت، فرستنده باید کد سوئیفت بانک مقصد را به همراه جزئیات حساب گیرنده ارائه دهد تا شبکه سوئیفت بتواند مقصد نهایی پول را به درستی تشخیص دهد. به عنوان مثال، کد سوئیفت بانک TD کانادا چیزی شبیه به "TDOMCATTXXX" است که هر بخش آن نمایانگر اطلاعاتی درباره بانک و شعبه مربوطه است.

مزایای ارسال پول با حواله Swift

حواله‌های سوئیفت به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد شبکه SWIFT، مزایای متعددی دارند:

پوشش جهانی  

مهم‌ترین مزیت سوئیفت، گستردگی پوشش آن است. بیش از یازده هزار بانک و مؤسسه مالی در جهان عضو شبکه سوئیفت هستند و به این ترتیب تقریباً به هر کشوری می‌توان پول ارسال کرد. این پوشش جهانی باعث می‌شود حواله سوئیفت انتخابی مناسب برای انتقال وجه به نقاط دور و نزدیک دنیا باشد.

امنیت و قابلیت اطمینان

شبکه سوئیفت از استانداردهای امنیتی بسیار بالایی بهره می‌برد و پیام‌های ارسالی در آن رمزنگاری می‌شوند. هر دستور پرداخت در این سیستم قابل ردیابی است و سوابق آن برای بانک‌های درگیر محفوظ می‌ماند. این شفافیت و امنیت موجب می‌شود احتمال خطا یا تقلب در مقایسه با روش‌های سنتی انتقال پول بسیار کمتر باشد. بانک‌ها به سوئیفت اعتماد دارند و آن را ستون فقرات پرداخت‌های بین‌المللی خود می‌دانند.

سرعت نسبی مناسب

اگرچه حواله سوئیفت به صورت آنی انجام نمی‌شود، اما در مقایسه با روش‌های قدیمی‌تر (مانند پست یا حواله‌های کاغذی) بسیار سریع‌تر است. معمولاً یک حواله بین‌المللی از طریق سوئیفت ظرف ۱ تا ۳ روز کاری انجام می‌پذیرد. این زمان بسته به بانک‌های واسطه و تفاوت‌های زمانی ممکن است کمی بیشتر شود، اما به طور کلی سوئیفت یکی از سریع‌ترین روش‌های انتقال پول بین بانک‌ها محسوب می‌شود.

دقت و استاندارد بودن

پیام‌های سوئیفت دارای قالب‌های استاندارد بین‌المللی هستند که احتمال بروز اشتباه ناشی از اطلاعات ناقص یا غلط را کاهش می‌دهد. به عنوان مثال فرمت استاندارد پیام‌های سوئیفت مشخص می‌کند که هر بخش از اطلاعات (نام فرستنده، حساب مقصد، مبلغ، ارز و ...) در کجای پیام قرار گیرد. این استانداردسازی، فهم مشترک بین بانک‌های مختلف را ممکن ساخته و کارایی فرآیند را بالا می‌برد.

کارمزد حواله ارزی سوئیفت چقدر است؟

استفاده از شبکه سوئیفت برای انتقال پول مستلزم پرداخت کارمزدهایی است که توسط بانک‌ها یا مؤسسات مالی درگیر در تراکنش دریافت می‌شود. کارمزد حواله سوئیفت بسته به عوامل مختلف، متغیر است. مهم‌ترین موارد تاثیرگذار بر هزینه یک حواله سوئیفت عبارتند از:

۱. کارمزد بانک فرستنده

بانک مبدأ معمولاً برای ارسال حواله بین‌المللی یک هزینه ثابت (مثلاً ۲۰ تا ۵۰ دلار) از فرستنده دریافت می‌کند. میزان این کارمزد در هر بانک متفاوت است و ممکن است برای مشتریان خاص یا مبالغ بالا تخفیف‌هایی در نظر گرفته شود.

۲. کارمزد بانک‌های واسطه

در بسیاری موارد، به‌ویژه اگر بانک مبدأ و بانک مقصد ارتباط مستقیم نداشته باشند، پول از طریق یک یا چند بانک واسطه به مقصد می‌رسد. هر یک از این بانک‌های واسطه می‌توانند مبلغی را به عنوان کارمزد پردازش تراکنش از وجه ارسالی کسر کنند. بنابراین وقتی می‌گوییم کارمزد حواله سوئیفت مثلاً ۳۰ دلار است، باید توجه داشت که این مبلغ می‌تواند بین چندین بانک تقسیم شده باشد.

۳. کارمزد بانک گیرنده

برخی بانک‌های مقصد نیز برای دریافت حواله‌های ورودی هزینه‌ای از گیرنده اخذ می‌کنند. این مبلغ پیش از واریز وجه به حساب گیرنده کسر می‌شود. برای مثال اگر شما ۱۰۰۰ دلار از طریق سوئیفت به حساب دوستی در کشور دیگری بفرستید، ممکن است بانک دوست شما بابت دریافت آن حواله ۱۰ یا ۲۰ دلار کارمزد کسر کند و باقی مانده را به حسابش اضافه نماید.

۴. هزینه تبدیل ارز (در صورت نیاز)

اگر ارزی که ارسال می‌کنید با ارز حساب مقصد متفاوت باشد، پول شما در حین انتقال تبدیل ارز خواهد شد. بانک‌ها معمولاً برای تبدیل ارز نرخ را کمی به ضرر مشتری تغییر می‌دهند (Spread) تا سودی کسب کنند. این اختلاف نرخ تبدیل نیز در عمل بخشی از هزینه حواله سوئیفت خواهد بود. بنابراین بهتر است در صورت امکان حواله را به همان ارزی ارسال کنید که حساب مقصد بر اساس آن است تا از دوباره‌کاری در تبدیل ارز و هزینه‌های اضافی اجتناب شود.

لازم به ذکر است که نحوه پرداخت این کارمزدها می‌تواند به شکل‌های مختلفی تنظیم شود. گاهی فرستنده تمامی هزینه‌ها را تقبل می‌کند تا مبلغ کامل به گیرنده برسد، و گاهی هزینه بین فرستنده و گیرنده تقسیم می‌شود. در فرم حواله سوئیفت گزینه‌هایی مانند OUR (همه کارمزدها بر عهده فرستنده) یا SHA (تقسیم کارمزد بین فرستنده و گیرنده) وجود دارد که تعیین‌کننده این موضوع است.

مشکل ایران با حواله سوئیفت چیست؟

شبکه سوئیفت یک زیرساخت بین‌المللی است که دسترسی به آن برای هر کشور مستلزم عضویت و رعایت ضوابط بین‌المللی است. متأسفانه، به دلیل تحریم‌های مالی بین‌المللی، بانک‌های ایرانی طی سال‌های اخیر اغلب از عضویت مؤثر در سوئیفت محروم بوده‌اند. این بدان معناست که ارسال یا دریافت مستقیم حواله سوئیفت به ایران و از ایران با موانع جدی مواجه است. به عنوان مثال، حواله دلار کانادا به ایران از طریق سیستم سوئیفت برای افراد عادی عملاً امکان‌پذیر نیست، چرا که هیچ بانک کانادایی مجاز به ارتباط مالی مستقیم با بانک‌های مستقر در ایران نمی‌باشد.

تاریخچه این محدودیت‌ها به اوایل دهه ۲۰۱۰ بازمی‌گردد؛ در سال ۲۰۱۲ و با تشدید تحریم‌ها، دسترسی بانک‌های ایرانی به سوئیفت قطع شد. پس از توافق هسته‌ای و اجرای برجام در سال ۲۰۱۶، اتصال ایران به سوئیفت تا حدی برقرار گردید اما دوباره در سال ۲۰۱۸ با خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های ثانویه، بیشتر کانال‌های سوئیفت برای ایران مسدود گشتند. نتیجه این وضعیت آن است که امروزه نقل و انتقالات مالی بین ایران و بسیاری از کشورهای جهان (از جمله کانادا) نمی‌تواند به شکل مستقیم از طریق حواله سوئیفت انجام شود.

برای دور زدن این مشکل، ایرانیان ناچارند از روش‌های جایگزین استفاده کنند. یکی از رایج‌ترین راهکارها، مراجعه به صرافی‌های معتبر و استفاده از خدمات آن‌هاست. در این روش، صرافی به عنوان واسطه عمل کرده و مبلغ مورد نظر را در خارج از کشور به گیرنده تحویل می‌دهد و معادل ریالی آن را در داخل ایران دریافت می‌کند یا بالعکس. هرچند این راه‌حل هزینه‌بر و زمان‌بر است، اما تا زمانی که ارتباط ایران با شبکه سوئیفت برقرار نشود، عملاً تنها گزینه قابل اتکا برای ارسال پول از ایران و دریافت وجه در مقصد (و بالعکس) استفاده از همین واسطه‌ها خواهد بود.